مقدمه
در دنیای مدرن دندانپزشکی، ابزارهای دقیق و پیشرفته نقش کلیدی در بهبود کیفیت درمان و راحتی بیماران ایفا می‌کنند. دو مورد از این ابزارهای ضروری، توربین و آنگل‌های دندانپزشکی هستند که برای تراشیدن، شکل‌دهی و برداشتن بخش‌های سخت دندان مانند مینا و عاج استفاده می‌شوند. قلب تپنده این ابزارها، کمپرسورهای دندانپزشکی هستند که هوای فشرده موردنیاز برای عملکرد آن‌ها را تأمین می‌کنند.
در دندانپزشکی، ابزارهای تراش برای برداشتن بافت سخت دندان به یک منبع انرژی نیاز دارند. یکی از کم‌هزینه‌ترین و کارآمدترین روش‌ها برای تأمین این انرژی، استفاده از هوای فشرده است. این هوای فشرده توسط کمپرسور تولید می‌شود هوای فشرده تولیدشده توسط کمپرسور از طریق یونیت به ابزارهای تراش رسیده و باعث به حرکت درآمدن آن‌ها می‌شود.
در این سیستم، هوای فشرده وارد ابزار می‌شود و باعث چرخش سریع فرز می‌گردد. پس از به حرکت درآوردن موتور هندپیس، هوای کم‌فشار از ابزار خارج می‌شود. این فرآیند انرژی لازم برای تراشیدن را فراهم می‌کند.
کمپرسورهای دندانپزشکی معمولاً با حداکثر فشار ۸ بار کار می‌کنند، اما برای افزایش طول عمر دستگاه و جلوگیری از فشار بیش‌ازحد، این فشار معمولاً روی ۷ بار تنظیم می‌شود. سپس، توسط یک رگلاتور (تنظیم‌گر فشار هوا) و یک گیج، فشار هوای خروجی برای ابزارهای مختلف تنظیم می‌شود:
- پوآر: فشار حدود ۱ بار
- توربین: فشار حدود ۲.۲ بار
- ایرموتور: فشار حدود ۳.۳ بار
مجموع این فشارها تقریباً به ۶.۵ بار می‌رسد که در محدوده پایین فشار کاری کمپرسور قرار دارد. این تنظیمات دقیق باعث می‌شود که هر ابزار با فشار مناسب و بهینه کار کند.
اما در کنار ابزارهای نام‌برده شده، ابزارهای دیگری هم وجود دارند که از برق به‌عنوان منبع انرژی استفاده می‌کنند. یکی از این ابزارها، میکرو موتورها هستند. میکرو موتورها برای نیاز به کنترل دقیق و سرعت‌های قابل تنظیم ایده آل هستند. این ابزارها معمولاً برای تراش دندان، پولیش و در لابراتوارهای دندانپزشکی استفاده می‌شوند.
در ادامه به بررسی ابزارهای تراش دندانپزشکی و کاربردهای مختلف آن‌ها می‌پردازیم.
انواع ابزارهای تراش و کاربردهای متنوع آن‌ها
ابزارهای تراش در دندانپزشکی تنها به تراشیدن مینا و ترمیم دندان‌ها محدود نمی‌شوند. از این ابزارها برای کاربردهای متنوعی مانند پولیش کامپوزیت، برش دادن و تمیزکاری نیز استفاده می‌شود. دو پارامتر تعیین‌کننده در طراحی و ساخت ابزارهای تراش، قدرت و سرعت چرخش فرز می‌باشد. هر یک از این کاربردها به محدوده خاصی از قدرت و سرعت فرز نیاز دارد که توسط تنظیمات فشار هوا و طراحی ابزار تأمین می‌شود. این دو پارامتر در کارایی و کاربرد این ابزارها بسیار موثر هستند.
در دندانپزشکی مدرن، اینسترومنت‌ها (ابزارها) نقش حیاتی در انجام درمان‌های دقیق و باکیفیت ایفا می‌کنند. این ابزارها با توجه به نوع کاربرد و عملکردشان به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. در این بخش، به معرفی و بررسی انواع اینسترومنت‌های دندانپزشکی می‌پردازیم.
توربین‌های دندانپزشکی (Dental Turbines)
توربین‌ها از پرکاربردترین ابزارها در دندانپزشکی هستند و برای تراشیدن و شکل‌دهی دندان‌ها استفاده می‌شوند. این ابزارها با سرعت بسیار بالا (معمولاً بین 300,000 تا 400,000 دور در دقیقه) کار می‌کنند و به دندانپزشک اجازه می‌دهند با دقت بالا و در مدت زمان بسیار کم، بافت سخت دندان را بردارند. توربین‌ها به هوای فشرده نیاز دارند و معمولاً فشار کاری آن‌ها حدود 2.2 بار است.
- کاربردها: تراشیدن و شکل‌دهی دندان برای ترمیم و اندو، پرداخت و برداشت اضافات کامپوزیت.
- مزایا: سرعت بالا، دقت زیاد و کاهش لرزش که باعث راحتی بیشتر پزشک می‌شود.
ایرموتورها (Air Motors)
ایرموتورها ابزارهای پرکاربردی هستند که با سرعت کم‌تر نسبت به توربین‌ها کار می‌کنند (معمولاً بین 10,000 تا 40,000 دور در دقیقه). این ابزارها برای کارهایی که نیازمند گشتاور و قدرت بیشتر هستند استفاده می‌شوند و باعث انتقال حرکت به آنگل و هندپیس مستقیم می‌شوند. ایرموتورها نیز به هوای فشرده نیاز دارند و فشار کاری آن‌ها معمولاً حدود 3.3 بار است.
- کاربردها: فراهم کردن حرکت مکانیکی لازم برای ابزارهای دندانپزشکی با استفاده از نیروی هوای فشرده
- مزایا: گشتاور بالا، قابلیت تنظیم سرعت، جهت چرخش و تطبیق‌پذیری با انواع فرزها.
میکرو موتورها (Micromotors)
میکرو موتورها ابزارهای الکتریکی هستند که با سرعت‌های قابل تنظیم کار می‌کنند. این ابزارها برای کارهای دقیق و حساس استفاده می‌شوند. میکرو موتورها به جای هوای فشرده از برق استفاده می‌کنند. بطور کلی دو نوع ابزار را می‌توان بر روی یک میکروموتور نصب کرد: هندپیس‌های مستقیم، آنگل‌ها.
- کاربردها: فراهم کردن سرعت و گشتاور قابل تنظیم و کنترل با استفاده از برق
- مزایا: قابلیت تنظیم سرعت، دقت بالا و کم‌صدا بودن.
آنگل‌های دندانپزشکی (Contra-angle Handpieces)
آنگل یک ابزار دستی است که به یونیت دندانپزشکی متصل می‌شود و با استفاده از هوای فشرده یا برق کار می‌کند. این ابزار به دلیل طراحی زاویه‌دار (زاویه بین دسته و سر ابزار) و سرعت کم‌تر نسبت به توربین، برای کارهای دقیق و کنترل‌شده ایده آل است.
سرعت چرخش آنگل معمولاً بین ۲,۰۰۰ تا ۴۰,۰۰۰ دور در دقیقه است که نسبت به توربین کم‌تر است. این سرعت کم‌تر باعث می‌شود آنگل برای کارهایی که نیاز به قدرت و کنترل بیشتری دارند، مناسب باشد.
- کاربردها: تراشیدن و شکل‌دهی دندان، برداشت پوسیدگی‌های ریز، پالیش کامپوزیت جرم‌گیری و تمیز کردن دندان، دسترسی به نواحی سخت
- مزایا: دسترسی بهتر به علت طراحی زاویه‌دار، کنترل بیشتر و قدرت بالا
هندپیس‌های جراحی (Surgical Handpieces)
این ابزارها مخصوص جراحی‌های دندانپزشکی مانند کشیدن دندان، ایمپلنت و جراحی لثه طراحی شده‌اند. هندپیس‌های جراحی معمولاً با سرعت کم و گشتاور بالا کار می‌کنند. تفاوت آن‌ها با بقیه هندپیس ها در چرخش حول محور طولی می‌باشد.
- کاربردها: جراحی (کشیدن دندان، ایمپلنت)، تراش استخوان
- مزایا: قدرت بالا، طراحی ارگونومیک.
اسکیلرهای اولتراسونیک (Ultrasonic Scalers)
اسکیلرهای اولتراسونیک از ابزارهای پیشرفته برای جرم‌گیری و تمیز کردن دندان‌ها هستند. این ابزارها با ایجاد ارتعاشات اولتراسونیک، پلاک و جرم دندان را از بین می‌برند. این ابزارها به آب خنک‌کننده نیاز دارند تا از گرم شدن دندان و ابزار جلوگیری شود.
- کاربردها: جرم‌گیری حرفه‌ای، تمیز کردن عمیق ریشه دندان و پاک‌سازی ایمپلنت‌ها.
- مزایا: کاهش زمان درمان و قابلیت دسترسی به نواحی سخت.
جدول مقایسه ابزارهای دندانپزشکی
ویژگی | توربین (Turbine) | ایرموتور (Air Motor) | میکروموتور (Micromotor) | آنگل (Angled Handpiece) | هندپیس جراحی (Surgical Handpiece) | اسکیلر (Scaler) |
عامل حرکت | هوای فشرده | هوای فشرده | برق | انتقال چرخش از ایرموتور یا میکروموتور | انتقال چرخش از ایرموتور یا میکروموتور | هوای فشرده یا برق |
سرعت | ۳۰۰,۰۰۰ – ۴۰۰,۰۰۰ rpm | ۵,۰۰۰ – ۴۰,۰۰۰ rpm | ۵,۰۰۰ – ۴۰,۰۰۰ rpm | ۲,۰۰۰ – ۴۰,۰۰۰ rpm | ۵,۰۰۰ – ۴۰,۰۰۰ rpm | ۵,۰۰۰-۲۰,۰۰۰ Hz |
کاربرد اصلی | تراشیدن و شکل‌دهی دندان/ ترمیم و اندو/ پرداخت کامپوزیت | فراهم کردن حرکت مکانیکی لازم برای ابزارهای دندانپزشکی با استفاده از نیروی هوای فشرده | فراهم کردن سرعت و گشتاور قابل تنظیم و کنترل با استفاده از برق | تراشیدن و شکل‌دهی دندان/ برداشت پوسیدگی‌های ریز/ پالیش کامپوزیت | جراحی (کشیدن دندان، ایمپلنت)/ تراش استخوان | جرم‌گیری/ تمیز کردن عمیق ریشه |
نوع فرز | فرزهای الماسه | – | – | فرزهای کارباید | فرزهای کارباید | سرقلم (تیپ) استینلس استیل جرم‌گیری |
سیستم خنک‌کنندگی | آب از داخل | آب از خارج و آب از داخل | آب از خارج و آب از داخل | آب از خارج و آب از داخل | آب از خارج و آب از داخل | آب از داخل |
کنترل سرعت | ثابت | قابلیت تنظیم جهت چرخش | قابل تنظیم | ثابت | ثابت | قابل تنظیم |
صدا و لرزش | 65 Db ≥ | 70 Db ≥ | 57 Db ≥ | 70 Db ≥ | 70 Db ≥ | 85 Db ≥ |
در ادامه به بررسی دو مورد مرتبط با ابزارهای تراش در دندانپزشکی می‌پردازیم.
پوآرها (Air Syringe)
پوآرهای آب و هوا، ابزارهای ساده اما بسیار کاربردی هستند که به یونیت دندانپزشکی متصل می‌شوند و دو عملکرد اصلی دارند:
برای خشک‌کردن سطح دندان یا دمیدن هوا به‌منظور بررسی ترک‌ها و حفره‌ها استفاده می‌شوند.
همچنین با پاشش آب برای شست‌وشوی سطح دندان یا خنک‌کردن آن. فشار کاری پوآرها معمولاً حدود 1 بار است.
فرزهای دندانپزشکی (Dental Burs)
فرزها ابزارهای کوچکی هستند که روی توربین‌ها، ایرموتورها یا میکرو موتورها قرارمی‌گیرند و برای تراشیدن، شکل‌دهی و پولیش دندان استفاده می‌شوند. فرزها در اشکال و اندازه‌های مختلفی وجود دارند و هرکدام برای کاربرد خاصی طراحی‌شده‌اند.
بررسی تفاوت در فرز آنگل و توربین
- طراحی:
تفاوت دیگر این دو فرز به بخش انتهایی تنه (Shank) یا بدنه این محصولات برمی‌گردد که در داخل توربین و یا آنگل قرار می‌گیرد. انتهای تنه فرز آنگل، شیار خاصی وجود دارد که از طریق این شیار در کارتریج آنگل فیکس می‌شود. درحالی‌که انتهای بدنه فرز توربین صاف بوده و مکانیزم فیکس شدن داخل کارتریج از روش های مختلف و به کمک نیروی اصطکاک انجام می‌پذیرد.
- ضخامت:
مورد بعدی، تفاوت ضخامت فرز می‌باشد که در فرزهای آنگل بیشتر از فرزهای توربینی است. فرز آنگل به علت تحمل گشتاور و قدرت بیشتر نسبت به فرز توربین، دارای قطر بیشتری است. از سمت دیگر فرز توربین ظریف‌تر بوده و برای کارهای دقیق‌تر استفاده می‌شود.
- جنس:
فرزهای توربین معمولاً از جنس الماسه هستند، درحالی‌که فرزهای آنگل از جنس کارباید و درشت‌ترند.
زبری فرزهای الماسه توربین را می‌توان از طریق رنگ دور گردن فرز، مشخص نمود. رنگ این فرزها به ترتیب سیاه، سبز، آبی، قرمز و زرد می‌باشد که به‌عنوان‌مثال رنگ سیاه بیشترین زبری و رنگ زرد نیز کمترین زبری را دارد.
تیم فنی ویستا با تجربه بیش از 7 سال ارائه خدمات پس از فروش برای انواع هندپیس‌های دندانپزشکی اروپایی و چینی، آماده سرویس و تعمیر هندپیس‌های دندانپزشکی شما عزیزان می‌باشد. چنانچه در این زمینه به مشاوره نیاز دارید، می‌توانید با کارشناسان فنی ما در تماس باشید. همچنین شما می‌توانید انواع ابزارهای تراش دندانپزشکی را از فروشگاه آنلاین ویستا دنتال و یا از طریق تماس با کارشناسان فروش ما تهیه کنید.
